Lễ Sen Dolta đã lâu trở thành một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc, đậm chất văn hóa của cộng đồng người Khmer Nam Bộ, được truyền bá và giữ gìn qua hàng thế hệ. Đây là một trong số nhiều các lễ hội văn hóa của người dân Khmer tại tỉnh Trà Vinh.
1. Lễ Sen Dolta là lễ gì? Tổ chức ở đâu?
Lễ Sen Dolta, tổ chức từ ngày 29/8 âm lịch đến ngày 1/9 âm lịch hàng năm, là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng nhất của người Khmer Nam Bộ. Lễ hội này không chỉ là dịp để tôn vinh và nhớ đến công ơn của tổ tiên, cha mẹ, và người thân đã qua đời, mà còn là cơ hội để cầu mong phúc lành cho những người sống.
Là lễ tri ân nhớ ơn đến ông bà, tổ tiên của người dân tộc Khmer – Ảnh: Tổng hợp
Lễ hội Sen Dolta, còn được gọi là lễ cúng ông bà (Píth-sên đôn-ta), mang đặc điểm tương đồng với lễ Vu Lan của người Việt. Trong suốt ba ngày của lễ hội, không gian sống của người dân được dọn dẹp, trang trí trọng hoa, tạo nên một không khí lễ hội tưng bừng. Những nghi lễ cúng tiễn đưa linh hồn người quá cố diễn ra rộn ràng và trang trọng, là cách thể hiện lòng thành kính và tôn trọng đối với tổ tiên.
2. Ý nghĩa đằng sau tên gọi lễ Sen Dolta của người Khmer
Theo như ý nghĩa của ngôn từ người Khmer, từ “Sen” được hiểu là cúng, “Dol” có nghĩa là bà, và “Ta” mang ý nghĩa là ông. Lễ Sen Dolta, là nét đặc trưng của cộng đồng người Khmer, có ý nghĩa tương tự như lễ vu lan trong văn hóa Việt Nam, là dịp để bày tỏ lòng biết ơn và tôn kính đối với ông bà tổ tiên đã qua đời.
Trong chu kỳ lễ hội này, người Khmer Nam Bộ chuẩn bị mọi công tác rất chu đáo. Mỗi gia đình sẽ gửi 1 hoặc 2 thành viên đến hỗ trợ nhà chùa thực hiện các công việc chuẩn bị cho lễ hội, như treo cờ phướn, làm đẹp khuôn viên tháp cốt, dọn cỏ, sơn phết tháp, và nhiều công việc khác. Đồng thời, mọi người cũng tận dụng dịp này để dọn dẹp nhà cửa, bàn thờ, và chuẩn bị những món ăn truyền thống để cúng ông bà và tổ tiên.
Tuy nhiên, cũng sẽ dựa theo vào điều kiện kinh tế gia đình, mỗi người sẽ có cách chuẩn bị riêng, nhưng lễ vật thường là những món ăn bình dị, gần gũi, thể hiện đặc trưng độc đáo của người Khmer Nam Bộ .
3. Lễ Sen Dolta tiến hành như thế nào?
Về nghi thức tiến hành, Lễ Sen Dolta thường diễn ra trong khoảng một nửa tháng, đặc trưng bởi bốn nghi lễ chính: lễ đặt cơm vắt (Bos Bai Ben), lễ cúng ông bà (Sen Dolta), lễ rước ông bà (Phchum Ben), và lễ đưa tiễn ông bà (chun Đôn Ta).
Người dân Khmer chuẩn bị tươm tất cho lễ Sen Dolta – Ảnh: Tổng hợp
3.1. Ngày thứ nhất Lễ Sen Dolta
Trong ngày đầu tiên của Lễ Sen Dolta, mỗi gia đình chú tâm dọn dẹp nhà cửa, làm sạch bàn thờ tổ tiên. Sau đó, họ sắp xếp mâm cơm trang trí đẹp mắt với bánh trái, rượu trà và mời gia đình tham gia. Cùng nhau, họ đốt nhang và đèn, khấn vái mời linh hồn ông bà và người thân đã qua đời về tham gia bữa ăn sum vầy với con cháu.
Đến chiều, mọi người ăn mặc trang trọng và tiếp tục sắp xếp mâm cơm mới để tiến hành lễ cúng ông bà. Sau đó, họ mời linh hồn ông bà đến chùa để lắng nghe sư sãi tụng kinh cầu siêu và thuyết pháp cho đến khi tối tăm. Ngoài ra, các vị achar còn lấy những nắm cơm vắt từ mâm cúng tam bảo, mời sư sãi tụng kinh cầu siêu cho linh hồn những người đã khuất, sau đó mang ra ngoài để cúng cho những vong hồn cô đơn, không có con cháu chăm sóc.
3.2. Ngày thứ hai của Lễ Sen Dolta
Vào ngày thứ hai, vào buổi trưa, bà con người Khmer chuẩn bị mâm cơm, bánh, và trái cây để đưa vào chùa để tổ chức lễ cúng chính (cúng tập thể). Sau khi các sư đã tụng kinh cầu siêu cho tất cả các linh hồn ông bà trong cộng đồng, bà con Phật tử tham gia ăn uống, trao đổi kinh nghiệm trong công việc và thể hiện niềm vui tại chùa. Buổi chiều, linh hồn ông bà được rước về nhà, và mâm cơm mới được sắp xếp để tiếp tục lễ cúng ông bà, đồng thời mời ông bà ở lại để chứng kiến sự thịnh vượng của con cháu.
3.3. Ngày thứ ba của Lễ Sen Dolta
Đến ngày cuối cùng của Lễ Sen Dolta, mỗi gia đình chuẩn bị một mâm cơm và mời các vị sư sãi cùng họ hàng thân tộc trong phum sóc đến nhà để thực hiện nghi lễ tụng kinh cầu siêu, tiễn đưa linh hồn của người đã qua đời. Đặc biệt, để chuẩn bị cho ông bà và người thân quá cố, bà con tạo ra chiếc thuyền từ bẹ chuối, trang trí với cờ phướn và 02 hình nộm tượng trưng cho tổ tiên, cùng với các vật phẩm cúng như gói gạo, muối, quần áo, tiền bạc, và vàng mã. Sau khi thắp nhang và đèn, họ đặt thuyền xuống dòng sông hoặc kênh rạch gần nhà, thả nó để đưa ông bà và những người thân về lại thế giới bên kia.
Kết luận
Trong suốt ba ngày của Lễ Sen Dolta, mọi nghi lễ quan trọng được tập trung tại chùa. Dưới bóng mái chùa, cả cộng đồng trong phum và sóc đều tập trung lòng thành kính về Đức Phật, hồi tưởng về ông bà và tổ tiên, đặt hy vọng vào những điều tốt lành. Những nghi lễ này không chỉ là cách để tôn vinh quá khứ mà còn là dịp để cộng đồng cùng nhau tạo dựng không khí linh thiêng và đầy ý nghĩa trong những ngày đặc biệt này.
Nguồn: Tổng hợp
Bài viết tham khảo:
